Kâmil Aksoylu Toroci
Bu yazımızı Batı Karadeniz’deki Laz örgütlenmeleri ve etkinliklere ayırdık. Karadeniz deyince ilk akla gelen simgesel değerler yok olurken bu çalışmaların anlamlı olduğunu düşünerek gidip yerinde gördüklerimizi anlatmaya çalışacağız.
Ben Laz kültürü alanında yapılacak örgütlenmelerin Lozona’da yapılmasının daha önemli olduğunu düşünenlerdenim ama benim gibi düşünmeyenler de çok. Geçtiğimiz yıl Haziran ayında Ereğli’de yaşayan müzisyen arkadaşımız Cihangir Bilgin önderliğinde Kdz. Ereğli Laz Kültür Derneği kuruldu. Dernek başkanlığına Fındıklı’lı Mustafa Karadeniz getirildi. Ereğli, köyleri ile birlikte nüfusu 200 bine dayanan orta ölçekli bir şehir olup Karadeniz’in en çok göç alan ilçesidir. Ve Ereğli göçünü ağırlıklı olarak Karadeniz’den almaktadır. Almanya’dan Çin’e kadar yedi tane kardeş kenti bulunan Ereğli’de Temmuz ayında uluslararsı festival yapılmaktadır. Geçtiğimiz yıl festivalin açılış kortejine Laz Kültür Derneği olarak katılmamız için davet edildik. İstanbul’dan Laz Kültür Derneği Başkanı Mehmedali Barış Beşli ve birkaç arkadaş festivale katılıp, Tulum sanatçısı Filiz İlkay Balta’nın yol havası eşliğinde 50-60 kişi ile birlikte Ereğli Laz Kültür Derneği olarak kortejde yer almıştık. Helimişi Xasan’dan Yaşar Turna’ya, Kâzım Koyuncu’dan Metin Lokumcu’ya ve Âşık Osman’a kadar posterler ve Lazca pankartlarla iki kilometre kadar kortej yürüyüşü yapıldı. Ereğli Laz Kültür Derneği, her yıl yüz binlerin katıldığı uluslararası bir festivalin hem açılışında, hem program etkinliklerinde Lazları başarıyla temsil etti. Laz kültürü adına bu önemli aktiviteyi gerçekleştirip, Laz kültürünü binlerce festival katılımcıları ve medya önünde başarıyla temsil eden dernek gönüllülerini gönülden kutluyoruz.
Ve Akçakoca Laz Kültür Derneği
Ereğli Laz Kültür Derneği kış aylarında da etkinliklerini sürdürdü. Bunlardan biri de 22 Aralık 2012 tarihinde gerçekleştirdiği Laz Dili ve Laz Kültürü konulu paneldir. Bu çalışmalar yoğun Laz nüfusunun yaşadığı komşu ilçe Akçakoca’da da dikkat çekmiş olacak ki orada da Laz Kültür Derneği kurma çalışmaları başlamış. Akçakoca dernek girişimcileri 28 Nisan Pazar günü geniş katılımlı bir toplantı organize ettiler. İstanbul Laz Kültür Derneği, başkan ve yönetim olarak toplantıdaydı. Ereğli Laz Kültür Derneği başkanı Mustafa Karadeniz de yönetimle birlikte toplantıya katıldı. Ve İzmit SİMA Doğu Karadenizliler Hizmet Vakfından yeni başkan Yılmaz Avcı, vakıf üyelerinden Vecdi Cihangir ve Laz Kültürünün çınarı Mecit Çakırusta Akçakoca’da kurulması düşünülen dernek çalışmalarına katıldılar. Toplantıya göre dernek kısa zamanda kurulacak gibi. İkinci günü İstanbul LKD yöneticileri ile Akçakoca’da topluca birkaç Laz köyü ziyareti yaptık. Herkes çok olumlu bakıyor. Akçakoca’yı izleyeceğiz.
Asıl Sürpriz Karadeniz Konseri Oldu
29 Nisan akşamı İstanbul LKD yöneticileri ve Akçakoca dernek girişimcileri ile Cihangir Bilgin’in davetlisi olarak Turkuaz Kültür ve Sanat Derneğinin Ereğli’deki KARADENİZ konserine gittik. 45 türkü repertuarlı, 8 pasajdan oluşan iki bölümlük muhteşem bir Karadeniz ziyafeti oldu. Yazımın başlığı gibi gerçekten Karadeniz esintisi bir performans izledik.
Cihangir bilgin gerçekten müziğin emekçisidir. Öyle lafın gelişi falan değil. İTÜ konservatuvarlı ve mastırlı. Akademik emekçi yani. Aynı okulu bitiren Şeyda hanımla evlenip Ereğli’ye yerleşmişler.
Cihangir Bilgin Ereğli’de bir yandan müzik öğretmenliği yaparken bir yandan da Turkuaz Kültür ve Sanat Derneğini kurar ve Ereğli’de müzik, kültür ve sanat adına Bilgin ailesi olarak başarılı işlere imza atarlar. Derneğin bir de halk müziği korosu vardır ki her yıl Zonguldak-Ereğli-Alaplı bölgesinde birkaç konser verirler. Bu yıl Karadeniz yapmaya karar verip uzun ve sıkı bir çalışmadan geçmişler. Koroda yer alan koristlerin hiç birinin müzikle ilgisi yok. Kimi bankacı, kimi işçi, kimi mühendis, kimi öğrenci kimisi de evinin kadını olan kırk kişilik dev bir koro. Sadece 10 kişilik orkestra grubu profesyonel. Bölüm arasında koristlerden şantiye şefliği yapan Işıklı’lı İnşaat Mühendisi Erdinç Şener’le kısa bir tebrik sohbeti yaptık. Erdinç, saat beşe kadar beton döktüklerini ve son provaya zor yetiştiğini söyledi.
Karadeniz konserinde Ereğli AKM tıklım tıklım doluydu. Cihangir Bilgin’in birçok enstrüman çaldığını biliyordum ama dilsiz kavaldaki ustalığını ve yorumunu bir arada görmemiştim. 45 Karadeniz ezgisinin içinde Dido Nana ve birkaç Lazca parçanın da okunması bizim için anlamlı oldu. Bu güzel konsere Şeyda Bahser Bilgin kemençesiyle eşlik ederken, Filiz İlkay Balta tulumuyla renk kattı.
Bütün bunlara müzik emekçisi Cihangir Bilgin’in bazı özel toplantılar dışında hiç okumadığı 40-50 civarında Lazca bestesinin olduğunu eklemek isterim. Helimişi Xasan’dan Abaşişi’ye, Yılmaz Avcı’dan Musa Cedeşi’ye ve Timur Cumhur’a kadar şiirler bestelemiş. Megrelya’dan Pazar’a kadar kimden bir dörtlük bulduysa toplamış. Fındığa, çaya, gurbetçiliğe, yokluğa besteler yapmış. Sanatın ve kültürün rağbet görmediği bu zamanlarda bizi Karadeniz esintilerinde buluşturan bu gönlü güzel insanları gönülden selamlıyorum.